تعاریف، اصطلاحات و اجزای دوچرخه :

تنه (Frame) در اصل شاسی چرخ است که کلیه لوازم به آن بسته شده و طراحی خاصی برای هر رشته دوچرخه سواری داشته و ...

 انواع مختلف آلیاژ دارد. که از قسمت های مختلفی به شرح زیر تشکیل شده:

پیشانی (Head Tube) - لوله بالایی تنه (Top Tube) - لوله زیرین تنه (Down Tube) - لوله نگه دارنده زین در تنه (Seat Tube) - قسمت زیر زنجیر در تنه (Chain Stay)

پیشانی (Head Tube) قسمتی از تنه که برای نگه داشتن دوشاخه چرخ جلو و کاسه دو شاخ تعبیه شده است.

تقویت (Gusset) محل اتصال پیشانی با لوله زیرین دوچرخه به دلیل اینکه ضربات بیشتری به آن نقطه وارد می شود باید تقویت گردد.

کاسه دو شاخ (headSet) دوشاخ یا همان کمک جلو را به تنه متصل می کند.

فرمان (Handlebars)برای انتقال نیرو از چرخ جلو به دست ها و از دست ها به چرخ جلو بکار می رود. که در دو نوع فرمان قوس دار (Riser Bar) و فرمان صاف (Flat Bar) هستند.

شاخ گاوی (Bar End) به دو سر فرمان بسته شده و برای داشتن وضعیت متفاوت در دوچرخه سواری و در رشته های سربالای و مسافت های طولانی کاربرد دارد.

کرپی فرمان (Stem) نگه دارنده میله فرمان و انتقال دهنده نیرو بین فرمان و دو شاخه که مانند دو ضلع یک زاویه است، در دوچرخه های کورسی این زاویه حاده و در دوچرخه های کوهستان، منفرجه است.

سیم (Cable) جهت انتقال نیرو در سیستم ترمز و تعویض دنده کاربرد دارد.

روکش سیم (Brake Line) جهت محافظت از سیم در عدم برخورد با تنه یا دیگر جاهای موجود بر روی تنه استفاده می گردد.

کتی ترمز (Brake Lever) نیرو را از دست ها به گیره ترمز انتقال می دهد و محل قرار گیری آن بر روی فرمان می باشد.

سیستم دنده (Drivetrain) شامل سر دنده – شانژمان – طبق عوض کن – خودرو – طبق قامه و زنجیر می شود.

دنده عوض کن یا سردنده (Shifter) جابجا کننده زنجیر روی سینی ها و خودروها

شانژمان (Derailleur Rear) دنده عوض کن خودرو ها و دارای دو قرقره (Pulley) می باشد.

طبق عوض کن (Derailleur Front) وظیفه طبق عوض کن، تعویض طبق درگیر است.

طبق قامه (Crankset) طبق ها یا سینی ها واسطه انتقال نیرو از قامه راست به زنجیر هستند.

قامه (Crankarm) قامه چپ برای انتقال نیرو از پنجه رکاب چپ به میل توپ تنه به کار می رود و از قامه راست برای انتقال نیرو از میل توپ و قامه راست به طبق ها استفاده می شود.

قامه کش (Cotterless Crank Extractor) وسیله ای است برای جداکردن قامه از میل توپ تنه.

پدال (Pedals) به قامه ها بسته شده و محل قرار گیری پا برای رکاب زدن است و در انواع ساده (Platform Pedals)و قفل شو می باشد.

پنچه لوک یا فیکس (Cripples Crank) پنجه رکاب و پای دوچرخه سوار را با هم متصل (فیکس) می کند.

چرخ ها(wheel set) به مجموعه طوقه و توپی و پره گفته می شود.

طوقه (Rim) قسمتی از هر چرخ است که از داخل پره ها به آن متصل اند و از بیرون لاستیک ها(Tire) و تیوپ (Tube) روی آن قرار گرفته اند و واسطه انتقال نیرو بین پره ها و لاستیک است.

کش داخل طوقه یک کش بسته و یکنواخت به عرض یک تا دو سانتیمتر است که روی سرپره ها در داخل طوقه قرار می گیرد تا تیوپ از جراحت سرپره ها مصون بماند.

پره (Spoke) عامل انتقال نیرو بین توپی و سر پره و محکم کننده پره به طوقه و توپی به چرخ.

سرپره (Nipple) عامل انتقال نیرو بین پره و طوقه که پره را با ‌ان شل و سفت می کنند.

تیوبلس (Tubeless Tires) تایر یا لاستیکی که از باد پر شده بدون داشت تیوپ

تای لیور اهرمی است پلاستیکی که برای خارج کردن لاستیک از طوقه استفاده می شود.

سوزن باد مانند شیر یکطرفه در مسیر باد تیوپ عمل می کند، باد از یک طرف می تواند وارد شود و از طرف دیگر نمی تواند خارج شود.

والف مجموعه کنترل ورود و خروج هوا در تیوپ

دو پهن کردن (Pinch Flat) به پنچری که بر اثر ترکیدن تیوپ به وجود می آید و دو طرف مقابل یک دیگر پاره می شوند.

ضامن (Quick Release) دسته ای است برای محکم کردن توپی و چرخ به دو شاخه یا میله زین به تنه

توپی چرخ (Hub) استوانه ای است که پره ها به آن متصلند و وزن دوچرخه را توسط ساچمه ها از میل توپ چرخ می گیرد و به پره ها منتقل می کند و محلی برای قرار گرفتن ساچمه ها یا بلبرینگ داخل آن درنظر گرفته شده است و در بیرون سوراخ هایی برای پره ها دارد.

میل توپ چرخ (Axle) توسط دو مهره یا ضامن به دو شاخه عقب یا جلو متصل می شود و وزن دوچرخه را از تنه می گیرد و توسط گیوها به ساچمه و توپی انتقال می دهد.

گیو (Cone Hub) نگه دارنده ساچمه ها در محل خود بین گیو و کاسه موجود در توپی چرخ است.

آچار گیو (Hub Cone Wrenches) وسیله ای است مانند آچار تخت که برای نگه داشتن گیو، زیر مهره نگه دارنده به کار می رود. این آچار نازک است و به راحتی می تواند گیو را زیر مهره بگیرد.

خودرو (Cassette Sprocket - Cog - Freewheel) واسطه انتقال نیرو از زنجیر به توپی چرخ عقب است.

خودرو باز کن (Sprocket Holding Tool) دو نوع اچار خودرو باز کن وجود دارد ‌یکی برای بازکردن لایه های خودرو از استوانه و دیگری برای بازکردن استوانه حامل خودرو ها از توپی

توپی عقب و استوانه(Freewheel) به مجموعه توپی عقب همراه با استوانه که خودرو ها روی آن قرار می گیرند گفته می شود.

زنجیر ‌(Chain) واسطه انتقال نیرو از طبق ها به خودرو هاست.

زنجیر باز کن (Chain Connecting Tools) برای خارج کردن و جا انداختن پین های نگه دارنده قطعات زنجیر بکار می رود.

توپی تنه (bottom bracket) استوانه ای شکل است و دارای ساچمه یا بلبرینگ است. در قسمت پایینی تنه قرار می گیرد که محور گرداننده رکاب ها به آن بسته می شود.

دینام (Dynamo) مولد الکتریسیته از انرژی مکانیکی، که در دوچرخه معمولن انرژی را از چرخ می گیرد و برق ایجاد شده به مصرف چراغ های دوچرخه می رسد. در مدل های جدید توپی های چرخ نقش دینام دارند.

زین (Saddle) محل قرار گرفتن نشیمن گاه دوچرخه سوار.

لوله زین (Seat post) زین بر روی یک سر آن قرار گرفته و سر دیگرش درون تنه وارد شده و توسط ضامن در تنه محکم می شود.

ساچمه خور محل قرار گرفتن مجموعه ای از ساچمه ها کنار هم در یک محدوده مشخص، کار روان کاری را انجام می دهند.

مزیت مکانیکی حاصل تقسیم طول بازوی محرک بر طول بازوی مقاوم، که در چرخ عقب دوچرخه، شعاع چرخ بازوی مقاوم است و شعاع خودرو بازوی محرک. هر چه شعاع خودرو بزرگتر باشد طول بازوی محرک بیشتر می شود و مزیت مکانیکی بالاتر می رود، درنتیجه رکاب زدن با نیروی کمتر میسر می شود.

کارایی مکانیکی (efficiency) میزان انرژی که شما برای حرکت دوچرخه صرف می کنید.

آچار آلن (Allen Key) آچار های به صورت استوانه شش ضلعی و به صورت L هستند که داخل سر پیچها قرار می گیرند و می توان پیچ ها را شل و سفت نمود. بیشتر پیچهای دوچرخه آلن خور هستند.

دوشاخ جلو (Fork) توپی چرخ جلو در پایین دوشاخ بسته شده و از بالا در پیشانی توسط کاسه دوشاخ به تنه متصل گشته و به صورت ساده و کمک فنر دار (Suspension Fork) می باشد. بیشتر نیروی وارد شده به دوچرخه مخصوصن در سراشیبی ها به این قسمت وارد می شود. بهتر است دوچرخه کوهستانی مجهز به کمک فنر جلو باشد تا ضربات وارده به دوچرخه و مچ ها و کتف ها را تقلیل دهد. انواع کمک فنرها هر کدام تکنولوژی مخصوص به خود را دارند که در حالت کلی می توان آن ها را این چنین تقسیم بندی کرد: فنری، روغنی، بادی و یا ترکیبی از دو حالت

پاشاخ (Double Crown Fork) همان دوشاخ فنری است البته بلندتر به جهت بازی بیشتر که در رشته دانهیل کاربرد دارد.

تنظیم وزن در کمک فنر (Sag) که فرد نسبت به وزن باید یا کمک را باد کند یا درجه آنرا تنظیم کند.

تنظیم کمک فنر (Damper) مکانیزمی است که حالت ارتجای فنر را تنظیم می کند.

ترمز سیمی با لقمه (V-brake) ترمزی است که بر روی طوقه عمل می کند و به «وی برک» نام تجاری محصول شیمانو در دنیا شناخته می شود.

لقمه ترمز (Brake Pad) از مواد خاصی ساخته شده تا هنگام چسبیدن به طوقه سبب توقف دوچرخه بشود و قابل تعویض و مصرفی می باشد. در سیستم ترمز دیسکی، لنت ترمز (Brake Shoe)نامیده می شوند.

ترمز دیسک(Disc Brake) نزدیک توپی چرخ ها بسته می شوند و با فشردن ترمز لنت ها به صفحه دایره وار یا همان دیسک می گیرد و باعث توقف دوچرخه می شود و انواع مکانیکی یا همان سیمی و نوع هیدرولیک یا روغنی دارد.

ترمز دیسک روغن (Hydraulic Disc Brake) سیستم ترمزی که با فشار روغن درون لوله های باریک عمل می کند.

ترمز دیسک سیم یا مکانیکی (Mechanical Disc Brake) سیستم ترمزی که توسط سیم عمل می کند.

صفحه دیسک(Rotor) صفحه آهنی با آلیاژ خاص که لنت ها بر روی این صفحه عمل می کنند.

گریپ (Grip) از جنس لاستیکی و فومی و ژله ای ساخته می شود و محل قرار دادن و گرفتن فرمان توسط دست ها است و بر دو سر فرمان قرار می گیرد.

بازی کمک فنر (suspension travel) میزان بالا و پایین رفتن کمک فنر ها

مبتدی (Beginner) به فردی که تازه شروع به فعالیتی می کند و تجربه و مهارت لازم را ندارد.

حرفه ای (Professional) فردی است که تمامی تکنیک ها و مهارت های لازم را آموخته و بیشتر اوقات زندگی خود را صرف همان فعالیت می کند.

تنه خشک (hard tail) تنه ها یا دوچرخه هایی که کمک فنر عقب ندارند.

مسیر مالرو (Single Track or Off Road) مسیرهای باریک کوه پیمایی یا محل رفت و آمد حیوانات اهلی و بار کش که به صورت مسیری تمیز و کوبیده شده با حدودی مشخص است.

مسیر فنی(technical train) مسیری که به دلیل باریک بودن مسیر و قرار گرفتن در کنار پرتگاه ها یا قرار داشتن دریک سرازیری تند یا داشتن موانعی نظیر سنگ های بزرگ یا ریشه درختان عبور از آنها نیاز به مهارت و تجربه داشته باشد.

جفت کشیدن (Bunny Hop) بلند کردن و بالا کشیدن دو چرخ به طور همزمان در جهت عبور از چال ها یا موانع یا حرکات نمایشی

کلاه فک دار (Full Face Helmet) کلاه ایمنی که تا قسمت فک را هم پوشش داده و شبیه کلاه ایمنی موتور سیکلت بوده و در رشته دانهیل کاربرد دارد.

گردآورنده : رضا محسن پور